آیة اللّه العظمى سید ابوالحسن اصفهانى

آیة اللّه العظمى سید ابوالحسن اصفهانى



فـقـیه بزرگوار و مرجع عالیقدر عصر خویش , آیة اللّه العظمى سید ابوالحسن اصفهانى (اعلى اللّه مـقـامـه الـشـریـف ) از فـقها و مراجع بزرگ عصر اخیر است که درکیاست و درایت و حسن اداره حوزه هاى علمیه شهرت به سزا و نام پرآوازه اى دارند.

ولادت :

او اصـلا از سـادات مـوسـوى بهبهان , پدرش مرحوم سید محمد فرزند مرحوم سید عبدالحمید از شـاگـردان صـاحـب جـواهـر مى باشد که در سال 1277 هجرى در قریه مدیسه از قرا لنجان اصفهان به دنیا آمد 1و تحصیلات اولیه را در اصفهان درمدرسه نیماورد به انجام رساند و از مـحـضـر مـیـرزا ابـوالـمـعـالى کلباسى استفاده ها بردسپس در سال 1307 ه ق به قصد ادامه تـحـصـیـلات , عـازم حوزه علمیه نجف گردید ودر محضر درس بزرگان و فضلاى حوزه نجف شـرکت جست حوزه درس آیة اللّه آخوند خراسانى او را به خود جذب نمود و در حوزه درس او بود کـه بـه درجه عالیه اجتهاد نائل آمد پس از رحلت آیة اللّه آخوند خراسانى در سال 1329 , مرجعیت عـامـه با آیة اللّه میرزا محمد تقى شیرازى بود او احتیاطات خود را به ایشان ارجاع داده بودپس از درگذشت او در سال 1338 , آیة اللّه نائینى و آیة اللّه اصفهانى , هر دو به عنوان مرجع تقلید معروف و مـشـهـور گـردیـدنـد, تـا ایـنکه آیة اللّه نائینى در سال 1355 هم سال بافوت آیة اللّه حاج شیخ عـبـدالکریم حائرى درگذشتند مرجعیت به صورت تمام به آیة اللّه اصفهانى در نجف و اغلب بلاد شـیـعـه , محرز و مسجل گردید ایشان رساله اى نگاشتند که نام آن وسیلة النجاة مى باشد که ترجمه فارسى آن صراط النجاة وترجمه اردوئى آن طریق النجاة مى باشد2که به علت جـامـعـیـت آن مورد تحشیه حضرت امام خمینى (ره ) و برخى دیگر از فقهاى معاصر قرار گرفته است .

صفات و اخلاق او:

او داراى صـفـات کریمه و همت بلند بود و در کیاست و درایت و مدیریت ,گوى سبقت را از دیگر هـم ردیـفـان خـود بـرده بـود او بیان رسا و طبع روان داشت , به حدى که مجلس درس ایشان از پـرجـمـعـیـت تـریـن درسهاى حوزه نجف بود و با توجه به سهولت بیانات و شیوه تدریس همگان مى توانستند نسبت به فهم خویش از آن بهره مند گردند.

صبر و پایدارى :

او صـاحـب روح بـزرگ پـایدارى و استقامت در راه خدا بود معروف است که فرزند رشیدش حجة الاسـلام والـمـسـلـمین سید حسن اصفهانى در بین نماز مغرب وعشا, به دست یک فرد دیوانه و تـعلیم دیده به قتل رسید و این پدر هفتاد ساله خم به ابرو هم نیاورد و حتى از قاتل فرزند خود نیز گذشت , و این نمونه و ضرب المثل پایدارى و صبر در بین اقران بود.

دخالت در امور سیاسى :

انـگـلـیسها به بهانه حفظ پایگاههاى خود, در عراق به این کشور اسلامى لشکرکشى کردند و آن را اشغال نمودند رشید عالى نخست وزیر عراق به ایران گریخت و سپس به مصر رفت همراه با حمله انـگلیسها به عراق و فرار رشید عالى ,امیر عبداللّه دائى , فیصل و نورى سعید از افسران عراق که به اردن پـناهنده شده بودند باقواى امدادى انگلیس , به عراق آمدند و دوباره دولت دستورى خود را در عـراق تـشکیل دادند و در این موقع انتخابات فرمایشى راه انداختند و آن در سال 1341هجرى قـمرى بود فیصل در این انتخابات اکثریت آرا شیعه را منظور نداشت و این انتخابات توسط علما و فقها شیعه تحریم گردید مرحوم آیة اللّه نائینى و آیة اللّه اصفهانى , دو مرجع بزرگوار و عالیقدر آن روز, فـعـالیتهاى مرحوم آیة اللّه خالصى رامورد تایید قرار دادند و این امر زمینه هاى قیام مردم را فـراهم مى ساخت که مرحوم آیة اللّه اصفهانى و آیة اللّه نائینى و سید هبة الدین شهرستانى به ایران تبعید گردیدند.

دسـت ـخـط مـرحـوم آیـة اللّه الـعظمى اصفهانى که اجازه اجتهاد مرحوم آیة اللّه العظمى مرعشى نجفى مى باشد.

آن روز بیش از یک سال از تاسیس حوزه علمیه قم نمى گذشت و حوزه علمیه نخستین گامهاى خـود را بـرمى داشت و آیة اللّه حائرى مؤسس عالیقدر حوزه , خود بامشکلاتى رو به رو بود که خبر تـبـعـیـد شـدن آیـات عظام نجف به قم رسید و مردم ایران آماده استقبال باشکوه از آنان شدند و اسـتـقبال بى سابقه اى از آنان به عمل آمد پس ازورود به قم , آیة اللّه حائرى حوزه درس خود را در اختیار آن مرجع عالیقدر و حضرت آیة اللّه نائینى قرار دادند و آنان فضلا و طلا ب حوزه نوپاى قم را از فیوض علمى خویش بهره مند ساختند هنگام مهاجرت اعلامیه اى را صادر فرمودند که متن آن را درزیـر مـى آوریـم کـه نـشـانـه اى از عمق اعتقاد قلبى این مرجع عالیقدر در راه احیا حقوق ملت مسلمان مى باشد اعلامیه اى که امروز نیز مى تواند الهام بخش و حرکت آفرین باشد.

متن فتواى آیة اللّه اصفهانى :

بسم اللّه الرحمن الرحیم سلام بر همه , بالخصوص برادران عراقى وظیفه دینى بر همه مسلمانان لازم مى گرداند که در حفظ حوزه اسلام و بلاد اسلامى تا آنجاکه قدرت دارند بکوشند و بر همه ما واجب و لازم است که سرزمین عراق را که مشاهد ائمه هدى علیهم السلام و مراکز دینى ما در آنجا است , از تسلط کفار حفظنموده و از نوامیس دینى آن دفاع کنیم من شما را بر این موضوع دعوت کرده وترغیب مى نمایم خداوند ما و شما را براى خدمت به اسلام و مسلمین موفق فرماید.(ابوالحسن الموسوى الاصفهانى )3 .

شاگردان:

حـوزه پـربـرکـت آیة اللّه اصفهانى دست پروردگان بسیارى را به اجتماع مسلمین ارائه داد که به عنوان نمونه از فقهاى نامدار زیر مى توان نام برد:

مرحوم آیة اللّه العظمى حکیم .

مرحوم آیة اللّه العظمى میلانى .

مرحوم آیة اللّه العظمى شیخ عبدالنبى اراکى .

مرحوم آیة اللّه العظمى میرزا هاشم آملى .

مرحوم آیة اللّه العظمى میرزا محمد تقى آملى .

مرحوم آیة اللّه معز الدوله .

مرحوم آیة اللّه شیخ محمد حسین خیابانى (والد استاد آیة اللّه جعفرسبحانى ).

مرحوم آیة اللّه شیخ محمد تقى بروجردى (جد مادرى استاد آیة اللّه آصفى ).

هـم چـنین از همدوره ها و هم بحثهاى او مى توان از آیة اللّه سید حسن مدرس ,آیة اللّه سید محمود مرعشى , آیة اللّه سید عبداللّه ثقة الاسلام اصفهانى , سید على کازرونى , شیخ زین العابدین تبریزى , و سید على داماد نام برد.

وفات :

وفـات او در روز دوشـنـبه نهم ذى الحجه 1365 ه ق , مطابق با سیزدهم آبان1325 ه ش , ساعت شـش بـعد از ظهر در کاظمین رخ داد رحلت این عالم ربانى چنان شور و غوغایى در مردم عراق , ایـران , پـاکستان و هندوستان و تمام بلاد شیعه نشین ایجاد کرد که تا آن روز بى سابقه بود مجالس پرشکوه و پرجمعیت ترحیم او در تهران و شهرستانها رعب و وحشتى عظیم در دل دشمنان اسلام افـکند, و در اثر همین امرتوطئه تجزیه آذربایجان توسط حزب منفور توده خنثى شد در وفات آن روحانى جلیل القدر گفته شده که ممات او همانند حیاتش نور و رحمت و خیر و برکت بودمنقول اسـت از آیة اللّه العظمى مرعشى نجفى (ره ) که وقتى جنازه مطهر آیة اللّه اصفهانى در صحن مطهر علوى بود, آیة اللّه شیخ محمد حسین کاشف الغطاخطاب به جنازه , این جمله جاودانى را انشا فرمود:

هـنـیـا لک یا ابا الحسن , عشت سعیدا و مت حمیدا قد انسیت الماضین واتعبت الباقین کانک قد ولدت مرتین .

گـوارا باد بر تو نزول بر معبود خویش زندگى سعادتمندانه و مرگ و رحلت پسندیده اى داشتى زنـدگى تو آن چنان باشکوه و توام با تدبیر بود که بزرگان گذشته رابه بوته فراموشى سپردى و آیندگان را به تعب افکندى گویا تو دوبار به جهان آمده بودى یک بار تجربه و درایت کسب نموده و بار دیگر آن را به کار بسته بودى 5 .

پاورقى ها:

مجله یغما, سال سوم , شماره سوم , ص 28 .

فرهنگ معین , بخش اعلام , ج 5 , ص 154 . 3- الثورة العراقیة و رسالة الاسلام , شماره 1 , سال 6 . 4- نهضت روحانیون , ج 2 , ص 161 . 5- نقل مستقیم از آن مرجع فقید, به سال 1404 ه ق