پدیده رحیمی/سمانه قاسمی
دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد
بافت :
1) دوتا ول یکی آبی
2) سه تاول یکی
3) 5 تاول یکی موشی
4) 3 تاول 5 تا
5 ) 6 تا ول دو تا
6 ) 2 تالاکی ول 3 تا آبی
7 ) سه تا موشی ول 8 تا سرمه ای
8 ) 15 خفت ول 25 خفت سفید .
صدتایی = 10 خانه که هرخانه شامل بر10 خفت می باشد.
رگ : هرخفت ازفرشی که بافته می شود.
اصطلاحات فرش
1- پایین کشی فرش
2- بالا گیری فرش
3- روخودی گیری درفرش
4- بالاکشی خفت
5- دفتین زدن
6- قیچی زدن
7- کُجی
8- ملیله بافی (دورشته نخ رنگی که ازمیان رشته های چله که به صورت 6تار6تار جدا شده است کشیده می شود تا به کمک آن بتوان ملیله کشی کرد.
9- درقاج وملیله
10- مارک قالی
معایب فرش
11- پوکی فرش
12- شمشیری شدن
13- شکم دادگی
14- ته خواب شدن
15- ترنج دارشدن
16- کیسی وکیس خوردن
17- شکست
18- ترکیدگی
19- جیرشدن
20- ابرش شدن
میلیله بافی :کاربافندگی قالی با سوف شروع می شود وبافنده درپایان آن، به بافت اصلی قالی می‌پردازد. ولی گاهی بین سوف وبخش بافت اصلی قالی، مرحلة ملیله بافی است وآنگاه با کمک چله و 2 رشته نخ رنگین 2 رج بافته می شود یا دراصطلاح ملیله داده می شود که به آن ملیله کشی یا دندانه شدن می گویند.
ملیله بافی برای یکنواخت کردن تقسیم بندی چله است.
پایین کشی : یعنی پایین کشیدن قالی ازدار،هنگامی که قالی به اندازة لازم، به طورمعمول نزدیک یک سوم «بالا آمد» اگردارثابت باشد نخهای تار را آزاد می کنند واگر نوردهای دار متحرک باشد گوه ها را شل می کنند وبخش بافته شده قالی با پیچاندن به دور زیردار پایین می کشند تا دنبالة کاردردسترس باشد وبافنده بتواند با تسلط به آخرین رج بافته شده به بافت قالی ادامه دهد. فرش را پس ازپایان بافت ازدار پایین می‌کشند،که به آن نیز « پایین کشی » می گویند.
بالاگیری درفرش : چنانچه نقوش برخی ازفرشها را ببینیم دربرخی ازقسمت های عرضی دچار شکستگی شده اند به شکلی که ادامة حرکت بندها دریک امتداد نبوده، حتی خطوط نگاره ها وگل ها نیز به صورت عرضی دریک ردیف قرار ندارند ودچار شکستگی هستند. این امر به علت حذف یک یا چند ردیف ازنقشة فرش است. چنانچه بافندگان به طور سهوی یا عمدی ازبافتن رج های نقشه خودداری می کنند نقوش دچارشکستگی می شوند. به این عمل درمناطق مختلف کشور بالاگیری وتودزدی گفته می شود. بالاگیری بیش ازاندازه درفرش علاوه برشکستگی باعث کوتاهی طول آن نیز می شود.
کجی : چوب کجی وسیله ای است که علاوه برتفکیک چله های زیرورو باعث جلوگیری ازکج شدن فرش درهنگام بافت می شود. زیرا مقدار پخش چله ها برروی چوب کجی وسردار بیشتر اززیر دار است.
دفتین زدن : دفتین وسیله ای است که برای کوبیدن گره های فرش پس ازبافتن یک رج، ونیز خواباندن پودهای ضخیم ونازک قالی مورد استفاده واقع می شود دفتین مورد استفاده درقالی اصفهان معروف به دفتین فارسی است که ازدو قسمت تشکیل شده است. یک قسمت تیغة دفتین که تماماً فلزی است وبخش دیگر دستة دفتین که اغلب چوبی است.
قیچی زدن : قیچی زدن درقالی اصفهان با قیچی فارسی انجام می پذیرد. این قیچی برروی هردو تیغة خود دارای لبه هایی است که ارتفاع لبه ها متناسب با ارتفاع پرزها دررجشمارهای مختلف تغییرمی یابد وجود این تیغه ها کمک می کند تا بافنده تمامی سطح فرش را یکسان ودریک اندازه قیچی کند. دراین نوع ازقیچی معمولاً برای سهولت کار،بین دسته وتیغه‌هااختلاف‌سطح‌وجود دارد یعنی دسته ها بالاتر ازتیغه ها قرارمی‌گیرند.
بالاکشی خفت : چنانچه بافنده قالی درحین بافت ،گره ای را اشتباهاً بزند وباعث خرابی نقشه شود می تواند آن گره رابیرون آورد وازخرابی نقشه جلوگیری کند به این عمل بالاکشی خفت گفته می شود.
مارک قالی : مارک قالی نشان دهندة نام استادکار قالی می باشد یعنی شخصی که سرمایه گذاری کرده وسرپرستی کار را به عهده دارد ونقشه وخامه ومصالح مورد نیاز را دراختیار بافنده قرار می دهد در بعضی ازقالیها مشاهده می شود که نام طراح وبافندة آن نیزدرمارک قالی دیده می شود.
پوکی : وقتی ازگره جفتی استفاده کنیم این اتفاق می افتد یعنی به جای اینکه روی 2 تار 1 گره بزنیم روی 4 تار 1 گره می زنیم دراین صورت تراکم بافت کم می شود واصطلاحاً می گویند فرش پوک است. وزن این فرش سبک تراست.
شمشیری شدن : پائین فرش یک گودی خاصی پیدا می کند.
شکم دادگی : « تورفتگی » زمانی که حاشیة فرش روی یک خط مستقیم قرارنگرفته باشد.
ته خواب شدن : وقتی که فرش را پرداخت می کنند وقیچی می زنند آنقدرکوتاه کنند که شما گره های ته فرش را ببینید که به آن ذرتی ولچکی هم می گویند.
ترنج دار شدن : ترنج در وسط قرارنگیرد.
کیسی وکیس خوردن : چین وچروک درسطح فرش یا کناره.
عمده ترین دلایل :
1- استفاده ازالیاف مصنوعی2- زمانی که فرش را تا می کنیم یک چیزی دروسط قرار گرفته باشد که سبب کیس خوردن شود 3- پائین کشی نا صحیح
لوچه شدن : کج شدن لبه های فرش را می گویند.
شکست : جابجا زدن پود ضخیم ونازک اگر فرش را به این صورت تا انتها ببافیم اگر فرش را تا کنیم پود پاره شده واصطلاحاً گفته می شود فرش شکست پیدا کرده است.
ترکیدگی : یعنی چله ها ازهم گسیخته می شود.
جیرشدن : پود نازک ازپشت فرش دیده شود.
ابرش شدن : عدم رنگرزی مناسب باعث ایجاد این عیب می شود.