ویژگیهای زمین شناسی منطقه

اشتوکلین عمده ترین ساختمان در رشته کوههای بین کاشان – اردستان ( که دره ابیانه را شامل می شود ) را طاقدیس بزرگ بالا آمده می داند که هسته مربوطه به پالئوزوئیک – تریاس آن در منطقه ابیانه و چیمه رخنمون دارد . روند محور این طاقدیس شمال غرب – جنوب شرق بوده که بر روند عمومی منطقه منطبق است . قدیمیترین تشکیلات زمین شناسی در منطقه مربوط به تشکیلات پرکامین است که بر روی آن به ترتیب تشکیلات پالئوزوئیک قرار دارد . تشکیلات دوران چهارم شامل تشکیلات پلیوستوسن و آبرفتهای قدیمی می باشد .جنس سنگهای دره ابیانه متفاوت بوده ، به طوری که تشکیلات پالئوزوئیک از قبیل د.ل.میتهای سبز رنگ ماسه سنگهای قرمز رنگ ، آهکهای تربلویت دار بر روی ماسه سنگها ( ماسه سنگ کنگلومرای ابیانه با ضخامت 50 متر و دانه های ریز قرمز رنگ که دارای میان لایه های مارن ماسه ای و شیل می باشد ، به طور هم شیب ولی با وقفه ای در رسوب گذاری و بر روی نهشته های پرمین قرار گرفته است ) دیده مس شود . لذا در اثر فعالیتهای تکنونیکی و گسلی کاملا خرد شده و ایجاد پرتگاههایی را نموده است .

زمین شناسی منطقه

مخروط افکنه : حدود 400 متر بعد از دو راهی نطنز – کاشان به طرف دره ابیانه اولین واحد ژئومورفولوژی که نظر هر بیننده ای را به خود جلب می کند واحد مخروط افکنه است . این مخروط افکنه ، بزرگترین مخروط افکنه در منطقه کرکس نطنز در مصب رودخانه برزورد و چیمه رود ( رود هنجن ) قرار دارد که ارتفاع آن از 1500 متر شروع و در 1100 متری خاتمه می یابد .

سنگها

سنگهای موجود در دره ابیانه بسته به نوع و جنس ، مقاومت متفاوتی را در برابر فرسایش از خود نشان داده اند و این امر موجب ایجاد فرمها و اشکال مختلفی در منطقه مورد مطالعه گردیده است . بدلیل شرایط آب و هوایی خشک – نیمه خشک دره ابیانه ، فرایندهای فرسایش مکانیکی بیش از شیمیایی موثر هستند . در قسمتهای مرتفع و شیبهای تند این منطقه ، تخریب مکانیکی بسیار شدید است . زیرا پوشش گیاهی و پوشش خاک که موجب محفوظ نگهداشتن زمین در مقابل تغییرات حرارتی می شود وجود ندارد . یکی از نمونه های قابل توجه ریزش سنگ در اطاف روستای ابیانه دیده می شود . این روستا در دره نسبت عمیق و در دامنه دیواره های مرتفع و تقریبا قائم کوه قرار گرفته است . و جنس سنگهای قسمتهای بالائی دره ، اهکی و ماسه سنگی است و دارای شکستگیهای زیاد است . چنین شرایطی باعث شده است که آهکها به صورت قطعات ک.چک و بزرگ سقوط کنند و به روستا به حرکت درآیند . چنین وضعی می تواند تهدیدی دائم برای مردم روستای ابیانه باشد . با توجه به کیفیت ساختمانی منطقه و آب و هوا ، باد نقش فرسایشی مهمی در این دره انجام نمی دهد و فرسایش بادی در مقایسه با سایر پدیده ها اهمیت چندانی ندارد .

موقعیت و نحوه استقرار

روستای ابیانه بر دامنه کوه مستقر شده و از شیب به طرف بالا رشد میکند. دو قلعه به نامهای قلعه هرده و قلعه پل درقفا و درسمت شمالی آن قرار گرفته اند، در قسمت جنوبی روستا پس از بالا رفتن از بستر رودخانه ( قسمت اغات ) قلعه دیگری بنام قلعه همونه دیده میشود. در موارد خطر این نحوه استقرار از نظر سوق الجیشی امتیازی محسوب میشد و این بخاطر تسلط روستا بر دشت و همچنین پناه گرفتن برسینه کوه و دفاع طبیعی آن بوده است.

 

بناهای مسکونی ابیانه :

ساختمانهای موجود در روستا از دوره سلجوقیان به بعد میباشند که در طول این سالها بارها مورد مرمت و باز سازی قرار گرفته اند.

- خانه های دوره سلجوقی : فرم این خانه ها دارای یک ایوان جنوبی به ارتفاع 5 متر است. اطراف این ایوان خانه های دو طبقه بالا رفته و اتاقها قرار دارد و در هر خانه یک فضای باز بنام صفه تعبیه شده و این از آن جهت بوده که خانه ها حیاط ندارد و بعنوان حیاط مسقف کار میکرده است و همچنین برای مراسم عزا و عروسی مورد استفاده قرار میگرفته است.

- خانه های دوره صفویه : در این دوره توجه بیشتری به صفه شده وخانه های چهار صفه ای پیشرفت کرده است . قرینه سازی در آن ها رعایت شده و تزئینات داخلی هم کامل اً از دوره قبل متمایز است. - خانه های دوره قاجاریه : از اواخر دوره صفویه در وضع عمومی روستا رکود بوجود آمد و تا اواخر دوره قاجار ادامه داشت.

 

در ابیانه آثار تاریخی متعددی وجود دارد که اسامی برخی از آنها از این قرار میباشد

آتشکده یا هرپک 

این بنا بر خلاف اصول ساختمانی محل از پایه تا پوشش سقف با طاق ضربی و با سنگ لاشه و گچ ساخته شده دارای چهار طاق ی میباشد و همچنین مردم محله نام قدیمی دیگری بنام برازه(مخفف برآذر:برآذرگاه ) به این ساختمان اطلاق کرده اند و همچنین دلایل زیادی که نشان دهنده آتشکده بودن این محل میباشد و چون محل تجمع مردم بوده تا امروز نیز به همان صورت باقی مانده است.

قلعه پایین ده

برقله سنگی بریده ای بنا ش ده که پناهگاه مناسبی برای اهالی محله پایین ده روستا بوده است

قلعه پل

که بر ستیغ کوه سنگی مشرف و مسلط بر خانه ها محله پل میباشد

قلعه پله همونه

قلعه محل یسمان بر دامنه جنوبی روستا ساخته شده که ظاهر اً جدید تر به نظر میرسد ولی خاکبرداریهای انجام شده و بدست آوردن سفالهای شکسته لعابدار نشان میدهد که بنای آن نیز قدیمی بوده و احتمال اً دیواره های آن بعدا ً در توسعه قلعه ، نوسازی شده است.

 

قلعه شکاکی

درجبهه جنوبی مزرعه گهه بالا (درفاصله تقریبی 15 کیلومتری سمت شمال غرب ابیانه) روی تپه ای کم ارتفاع آثار مخروبه این قلعه دیده شده است

معبد هرشوگا

که به اشتباه به آتشکده معروف شده درصورتی که هرشوگا نام مکانی است که پارچه ها را بعد از آماده کردن برای آهار دادن به این محل می آورده اند و آن را شو (آهار دادن ) میدادند .

 

خانقاه

در زمان شاه عباس صفوی رونق یافته است. که خانه های دوروبر آن محله را پ َ خون گاه : پس خانقاه ، و مردم محل را نیز ، پخ ونگاهی : پس خانقاهی مینامند ، که علت ساخت آن توجه و آمد و شد مقامات و سران دولتی به این روستا و تهیه خانه ای برای پذیرای و سکونت آنان بوده است که بعدا ً به علت رفت و آمد دراویش مردم ده با تهیه خانه دیگری سکونت موقتی برای آنان ساخته اند که آن را نیز خانقاه گفته اند .