تکیه تویسرکانی
تکیه تویسرکانی از جمله تکایای دوره قاجاریه می باشد که در جبهه غربی کاروانسرای ملک روبه روی گنبد رکن الملک واقع شده و اولین تکیه ای است که در محور واله-میرفندرسکی قرار گرفته است.
این تکیه برای میرزا عبدالغفار تویسرکانی از علما و مدرسین برجسته اصفهان در قرن سیزدهم هجری متوفی 1319 ه.ق بنا گردیده است. تکیه بصورت صحنی مربع مستطیلی بوده با حجره هایی در اطراف و بقعه ای در وسط که در حال حاضر حجرات تکیه تخریب شده اند.ورودی آن به صورت هشتی در جانب شمال شرقی رو به کوچه واله قرار داشته است.بقعه به سبک متعارف قاجار با پلان هشت ضلعی ساخته شده و دهانه های آن را با مشبک آجری گرفته اند و گنبدی کوتاه سقف آن را پوشانده است و کف آن با کاشی های فیروزه ای پوشیده شده است.
حوض که از جمله عناصر معماری تخت فولاد به شمار می رود در جبهه شمالی تکیه قرار گرفته است.
این تکیه مدفن عالمان و هنرمندان برجسته ای همچون:
-آیت الله میر سید علی نجف آبادی از مدرسین برجسته اصفهان متوفی 1362 ه.ق
-حاج سید محمد علی مبارکه ای عالم،خطیب و ادیب عالیقدر متوفی 1365 ه.ق
-حاج میرزا حبیب الله نیر،ادیب و شاعر معروف متوفی 1379 ه.ق
-میرزا عبدالحسین قدسی شاعر ادیب و هنرمند خوشنویس متوفی 1366 ه.ق
-میرزا حسن قدسی،ادیب عالم و استاد خوشنویسی متوفی 1377 ه.ق

 
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
تکیه آباده ای
تکیه حاج محمد جعفر آباده ای از جمله تکایای دوره قاجار می باشد که در سمت راست خیابان فیض، چسبیده به ضلع جنوبی مسجد رکن الملک واقع شده است.
محل تکیه جزو باغ بزرگ واله بود که رکن الملک این قسمت را از بازماندگان وی خریداری نمود و به سال1324هـ .ق دستور ساخت بقعه ای برای محمد جعفر آباده ای فقیه و مجتهد برجسته (متوفی 1280هـ .ق) که در آن محل مدفون بود را صادر کرد.
این تکیه شامل بقعه ای در وسط و دو صحن شرقی و غربی است و حجراتی که در اطراف صحن ها ایجاد شده است. تکیه آباده ای از نمونه های عالی معماری دوره قاجار است.
سردر ورودی تکیه مزین به کتیبه ای است به خط میرزا فتح ا... جلالی و اشعار طغرل اصفهانی و وجود نمونه های بی نظیر هنر کاشیکاری، خوشنویسی و آجرکاری از جلوه های هنری این تکیه می باشد.
تکیه آباده ای مدفن معاریف و بزرگان فقه و وعظ و خطابه می باشد.
از جمله:
-حاج محمد جعفر آباده ای مجتهد عالیقدر صاحب آثاری همچون« فقه جعفری و نقود المسائل و...»
-میرزا محمود صدر المحدثین از وعاظ معروف و از آزادیخواهان عصر مشروطه متوفی1332
-شیخ محمد حسن یزدی عالم و از وعاظ بی نظیر صاحب کتاب« سیف الواعظین و الذاکرین» متوفی1286
-میرزا اسدا... اشتری، ادیب و محقق فرزانه متوفی 1395هـ .ق
-و...
 
--------------------------------------------------------------------------------------------
مسجد رکن الملک
مسجد رکن الملک از جمله بناهای ارزشمند تخت فولاد می باشد که به دست میرزا سلیمان خان رکن الملک شیرازی از رجال سیاسی و خوشنام عهد قاجار در فاصله سالهای 1318 تا 1325 ه.ق در کنار باغ والهیه سمت غربی ابتدای دروازه تخت فولاد بنا گردید.
این مسجد بزرگ و زیبا از دو بخش تشکیل شده است:
بخش اول مشتمل بر صحنی چهار ایوانه است با شبستانی در شمال غربی و گنبد خانه ای در جنوب غربی و ایوانی مقابل گنبدخانه که جبهه شمال شرقی صحن را تشکیل می دهد.
گنبد که از نوع دو پوش می باشد با کاشی های خشتی لاجوردی مزین به نقوش اسلیمی پوشیده است.
بخش دوم شامل صحنی کوچکتر که سر دری زیبا دارد با کاشی های رنگ به رنگ و نقوش و کتیبه های زیبا که نظر هر بیننده ای را جلب می کند. آب انبار مشهور رکن الملک نیز در کنار همین صحن قرار گرفته است.
در بین دو صحن بقعه ای به صورت اتاقی کوچک قرار دارد که آرامگاه رکن الملک شیرازی متوفی 1331 ه.ق می باشد و بر سردر آن تصویری از رکن الملک نقاشی و کاشیکاری شده است.
مسجد رکن الملک را می توان نخستین عمارت با شکوه تخت فولاد محسوب کرد.



__________________
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------
تکیه واله
این تکیه از جمله زیباترین تکایای تخت فولاد محسوب می شود که بر بخشی از باغ نگارستان یکی از چهارباغ صفوی بنا گردیده است. این تکیه توسط محمد حسین خان صدر حاکم اصفهان برای آقا محمد کاظم واله شاعر و خوشنویس بزرگ آن زمان که بسیار مورد علاقه محمد حسین خان بود بنا گردید و باغ والهیه نام گرفت. آقا محمد کاظم پس از بنای این باغ روزگار خود را در آن سپری نمود و اینجا محفلی برای شاعران و هنرمندان بود.
آقا محمد کاظم واله بنایی زیبا در وسط باغ جهت آرامگاه خود ایجاد نمود که به صورت سکویی هشت ضلعی بود با هشت ستون سنگی با نقوش اسلیمی که به ظرافت تراشیده شده بود و گنبدی آجری که در حوالی سال 1350 شمسی به کاشی فیروزه ای مزین شد.
واله اصفهانی سنگ قبری زیبا به خط تعلیق برای خود آماده نمود که پس از مرگ بر روی مزارش قرار گرفت.
در گلویی داخلی گنبد اشعاری از طلعت اصفهانی که در رثای واله سروده شده به خط استاد حبیب ا... فضائلی گچبری شده است.
در جبهه غربی باغ، مجموعه اتاق هایی به سبک معماری قاجاری ساخته شده که محل اقامت و عبادت واله بوده است.
__________________
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
تکیه فاضل سراب
نخستین تکیه در محدوده شمالی تخت فولاد تکیه فاضل سراب است که در باغ انارستان از باغات چهارگانه صفوی قرار داشته و مدفن عالم فقیه علامه محمد بن الفتاح تنکابنی متوفی 1124هـ .ق می باشد. این تکیه شامل صحنی با حجره ها و اتاق هایی در پیرامون و بقعه ای در وسط که اتاق ها در اثر گذر زمان تخریب شده اند .بقعه بنایی آجری می باشد با پلان هشت ضلعی که بر روی سکویی ساخته شده و از هر سو دهانه های آن باز می باشد و گنبدی عرقچین که از نمونه های جالب معماری بقعه های موجود در تخت فولاد می باشد، بر روی بنا قرار گرفته است.
ورودی تکیه سردری زیبا داشت که تخریب شده بود و اخیراً توسط مجموعه تخت فولاد مرمت و تجدید بنا شد. به واسطه وجود مزار علما و بزرگان محله جوباره که از اعقاب خاندان فاضل سراب می باشند، به تکیه جوباره ای نیز معروف است.
از جمله مدفونین در این تکیه:
-میرزا محمد مهدی جوباره ی فقیه و عالم، متوفی 1325هـ .ق
-میرزا محمد مهدی خان مازندرانی «شحنه»، ادیب شاعر متوفی 1247هـ .ق
-سید عطاء ا... درب امامی عالم و فقیه، متوفی1395 هـ .ق
-استاد حسین خطایی مینیاتوریست و نقاش، متوفی 1395 هـ .ق
-میرزا حسن آتش شاعر و ادیب، متوفی1349 هـ .ق
__________________
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
تکیه شهشهانی

تکیه شهشهانی از جمله تکایای اواخر دوره قاجار است که در ابتدای جانب شمال شرقی تخت فولاد قرار گرفته و بنا به گزارش منابع، اولین تکیه پس از دروازه تخت فولاد ، تکیه شهشهانی می باشد .
این تکیه به لحاظ نوع معماری از نمونه های منحصر به فرد معماری آرامگاهی تخت فولاد به شمار می رود .
پلان خارجی تکیه چهارگوش و صحن وداخل به صورت هشت ضلعی منظمی طراحی شده است .
هشت حجره در هشت وجه تکیه قرار داشته که در ارتباطی تنگاتنگ با بقعه که در مرکز تکیه قرار داشت ، بودند . بقعه نیز پلانی هشت ضلعی داشت و از هر وجه به یکی از حجرات راه داشت .
تکیه از طریق هشتی با فضای خارج ارتباط برقرار می کرد . در حال حاضر تنها بقعه ، بر جای مانده و حجرات و حصار وهشتی همگی تخریب شده اند .
این تکیه پس از وفات آقا میر سید محمد شهشهانی به سال 1278 هـ.ق شکل گرفت و بزرگان دیگری هم در آنجا مدفون شده اند از جمله :

1-حاج میرزا بدیع موسوی درب امامی عالم ادیب و فقیه مجتهد متوفی 1318 هـ.ق
2-میرزا عبد الحسین صنیع همایون هنرمند نقاش و استاد قلمدان سازی متوفی 1341 هـ.ق
3-ملا مهدی شاه طوری فقیه و عالم فاضل متوفی 1319 هـ.ق
__________________
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
تکیه جهانگیر خان قشقایی
تکیه جهانگیرخان قشقایی از جمله تکایای دوره قاجار در محدوده لسان الارض می باشد.این تکیه پس از وفات فقیه عالیقدر آقا سید محمد ترک خویی به سال 1266 ه.ق و دفن وی در این بخش از تخت فولاد شکل گرفت و پس از دفن حکیم جهانگیر خان قشقایی به سال 1378 ه.ق،اهمیت فراوان یافته و مورد توجه علماء و مردم قرار گرفت.
در این تکیه بقعه و آرامگاهی وجود نداشت و قبر حکیم جهانگیر خان بر روی سکویی برجسته در جبهه شرقی تکیه واقع شده بود که در سال 1378 ه.ش به منظور تجلیل از مقام والای این حکیم و عارف بلند مرتبه آرامگاهی آجری با پلان هشت ضلعی به سبک مدرن بر سر مزارش بنا گردید. سر در بقعه مزین به کتیبه ای به خط بنایی بر زمینه کاشی لاجوردی است که نام و تاریخ وفات جهانگیر خان قشقایی را بر آن حک نموده اند.در انتهای ضلع شرقی تکیه بقعه ای کوچک با ستون های سنگی و گنبدی زیبا قرار دارد که آرامگاه روزنامه نگار و ادیب گرانمایه احمد عرفان متوفی 1371 ه.ق می باشد.
از دیگر مدفونین این تکیه :
سید محمد جواد مسائلی فقیه و عالم فاضل متوفی 1340 ه.ق
سید محمد نجم اصفهانی عالم و مفسر قرآن متوفی 1347 ه.ق
نورالله نور شرق ادیب فاضل و روزنامه نگار متوفی 1331 ه.ق
سید محمد گلستانه استاد و هنرمند خوشنویس متوفی 1351 ه.ق
__________________
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
تکیه ابولمعالی کلباسی
تکیه کلباسی واقع در شمال شرقی گورستان تخت فولاد از تکایای دوره قاجار می باشد که بعد از فوت حاج میرزا ابوالمعالی کلباسی از علمای عالیقدر اصفهان، به سال 1315هـ .ق توسط حاج میرزا احمد ملا باشی شاگرد و داماد وی ایجاد گردید و بقعه ای آجری به سبک معمول دوره قاجار با پلان هشت ضلعی بنا گردید. این بقعه دارای مشبک آجری می باشد که در ساخت آن ها نهایت دقت و ظرافت اعمال گردیده است. تکیه شامل بقعه ای در وسط و اطاق هایی بر گرداگرد بود که بعد از سال 1378ش در ساماندهی و محوطه سازی آن توسط مجموعه ، فرهنگی تاریخی و مذهبی تخت فولاد، اتاق ها برچیده شد و بقعه هم مرمت گردید.
لازم به ذکر است به علت اینکه قبر حاج محمد حسین خراسانی کرباسی جد مرحوم کلباسی در تخت فولاد (شمال غرب تکیه خواجویی) قرار داشت وی نیز در نزدیکی قبر جدش به خاک سپرده شد.
تکیه کلباسی از جمله تکایایی است که محل آرام گرفتن بسیاری از علما می باشد همچون:
میرزا ابوالمعالی کلباسی متوفی 1315 ق فقیه و عالم برجسته/ میرزا ابوالهدی کلباسی متوفی 1356 ق از فقها و علمای برجسته/ میرزا عبدالرحیم کلباسی و... .
حاج شیخ محمد حسین اشنی، شیخ نور الدین اشنی، سید حسن کاشانی سلطان الواعظین، استاد علی بدیع الصنایع و... .

__________________
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
تکیه فاضل هندی
از جمله تکایای اواخر عهد صفوی که در بخش جنوب غربی لسان الارض واقع شده و در حال حاضر در حاشیه شرقی خیابان فیض قرار دارد، تکیه فاضلان یا فاضل هندی می باشد.
پس از درگذشت عالم و فقیه برجسته عهد صفوی بهاء الدین محمد فاضل اصفهانی به سال1131هـ .ق و دفن وی در این قسمت، تکیه ایجاد گردید که به علت آشوب و هرج و مرج حاکم بر اصفهان در پایان حکومت صفویان و شرایط نامساعد سیاسی آن زمان، آرامگاهی برای این عالم نامدار ساخته نشد و پس از آن این محل آرامگاه بسیاری از عالمان و بزرگان بود از جمله ملا محمد نائینی معروف به فاضل نائینی که پس از دفن وی، این تکیه فاضلان نام گرفت.
در سال1375هـ .ش به همت مجموعه تاریخی، فرهنگی و مذهبی تخت فولاد بقعه ای چهارگوش با گنبدی عرقچی بر روی سکویی، بر سر مزار این فقیه بی همتا بنا گردید. گنبد این بنا پوشیده از کاشیهایی به رنگ فیروزه که با نقوش هندسی و کاشی های رنگی تزئین شده است و جلوه ای خاص در تخت فولاد دارد. در پیرامون ستون های گنبد، آیاتی در تقدس علم و علما به خط زیبای استاد حبیب ا... فضائلی بر زمینه کاشی لاجوردی نقش بسته است. این تکیه مدفن بزرگانی همچون:
-ملا محمد نائینی، عالم و فقیه متوفی 1263هـ .ق
-آقا سید محمدرضا خراسانی، متوفی 1397هـ .ق ، عالم محقق و رئیس حوزه علمیه اصفهان
-میر محمدحسین حسینی میرمحمد صادقی، متوفی 1288هـ .ق عالم و فقیه کامل
-آقا سیدزین العابدین طباطبایی ابرقویی، متوفی1372هـ .ق عالم و عارف وارسته
-سیدعلی جهاد اکبر، متوفی 1369هـ .ق مدیر روزنامه جهاد اکبر
__________________
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
تکیه درویش عبدالمجید
در محوطه جنوب تکیه میر و مقابل جلوخان ورودی آن آرامگاه درویش عبدالمجید طالقانی نابغه خطاطان شکسته نویس و ادیب و عارف متوفی 1185 هـ.ق قرار دارد . مقبره این هنرمند نامی تا اوایل قرن چهاردهم شمسی در زیر خاک مدفون بود تا آنکه توسط استاد جلال الدین همایی از زیر خاک بیرون کشیده شد . پیرامون قبر درویش عبدالمجید هیچ قبر قدیمی به چشم نمی خورد و قبورهمگی متعلق به قرن چهادرهم هجری می باشند . البته احتمال بر این است که برخی از شاگردان و مریدان او در اطراف وی مدفون باشند ولی مدرکی در این خصوص در دست نیست . قدمت تکیه به دوره زندیه می رسد .
از دیگر مدفونین بنام در این تکیه محمد امین می باشد که از چهره های ناشناخته علم عرفان در قرن یازدهم هجری بوده است .


__________________
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
تکیه ملا اسماعیل خواجویی
از جمله تکایایی که در قسمت لسان الارض واقع شده تکیه ملا اسماعیل خواجویی می باشد که به واسطة وجود تعداد بیشماری از عالمان حوزه حکمت و فلسفه، از اهمیت بالایی برخوردار می باشد.
این تکیه پس از وفات ملا اسماعیل خواجویی از بزرگ ترین علما و حکمای عصر افشاریه که بیشترین آثار و رسالات علمی را بین علمای مدفون در تخت فولاد دارد، به سال 1173هـ .ق و دفن وی در این بخش از تخت فولاد ایجاد شد. این تکیه بقعه و آرامگاه مخصوص نداشت البته پیرامون مزار خواجویی چهار طاقی هایی وجود داشته از جمله چهار طاقی مربوط به کتابفروش خوانساری که از بین رفته اند.
در سال 1378هـ .ش پس از ساماندهی و محوطه سازی تکیه خواجویی توسط مجموعه تاریخی، فرهنگی و مذهبی تخت فولاد بقعه ای آجری بر سر مزار مولی اسماعیل خواجویی بنا گردید.
از جمله بزرگان مدفون در این تکیه:
-ملا علی اکبر اژه ای عالم و فقیه برجسته متوفی 1232هـ .ق
-حاج محمد حسن خراسانی کلباسی متوفی 1190هـ .ق از فقهای برجسته
-میرزا محمد شمس الکتاب متوفی 1367هـ .ق خوشنویس و هنرمند
-ملا محمد ابراهیم جدلی متوفی 1199هـ .ق از علمای بزرگ و برجسته و استاد ملا علی نوری
__________________
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------
آیت الله فقیه احمدآبادی

آیت الله فقیه احمدآبادی به سال 1301 هجری در اصفهان متولد شد ودر سال 1348 در همان جا وفات یافت، یعنی چهل وهفت سال در این جهان زندگی کرد و از سنین جوانی قدم در مرحلة پیری نهاد. یا وجود این آثار ارزندة اودر حدّ کمال و پختگی و ژرف نگری وریشه دار است، و این به خاطر خلوص نیت و پاکی قصد ونظر در تحصیل علم و پیمودن مراحل تعلیم می باشد که در عمل، تلاش خالصانه اش در توجه به سوی الله بوده، از غیر بریده بود.
اضافه برآن ارادت شدیدی نسبت به خاندان رسالت و ائمه هدی علیه السلام داشت، و در تمام احوال به آنها توسل می جست ودر همة افعال و اقوالش به آنها اقتدا می­کرد واز آنها پیروی می نمود، وازتعالیم مقدسه آنها بهره می گرفت.
به خصوص به امام منتظر حجت بن الحسن عجل الله فرجه الشریف توجّه ویژه ای داشت، در معرفت آن حضرت و انجام وظایفی که لازم است اهل ایمان در زمان غیبت انجام دهند به مراحل و منازل والا وشامخی نایل آمده بود، به طوری که چند کتاب و رسالة مهم و سودمند در این باره تألیف کرده که مهمترین آنها همین کتاب ( مکیال المکارم ) است.
در زندگی این سید بزرگوار خصوصیات قابل تقدیری وجود دارد که لازم است به آن توجه شود وآن عبارت است از اینکه: او به شئون و زرق وبرق دنیا توجه ای نداشت، و به اندکی از امور معیشت وکمی مادیت قناعت کرده بود.
در امور مادی جامة قناعت پوشیده ، از خلق اعراض نموده و به طلب علم وکمال پرداخته بود. نه در پی جاه و جلال می رفت و نه در جمع مال ومنال می کوشید؛ دنیا وآخرت خویش را با ولای خاندان رسول الله آباد ساخته بود.
از جمله دیگر فعالیت های مؤلف که در کنار کارهای ارزندة علمی خود انجام داده، نسخه برداشتن از روی کتابهای گرانبها که به مطالعه ودرس آنها نیاز داشته است.
سید بزرگوار در ساعتهای فراغت قصاید و ابیاتی می سروده و اشعار خود را به خاندان عصمت به ویژه امام مهدی (عجل الله فرجه) اختصاص دارد .
اشعار او در لابلای تألیفات و نوشته هایش پراکنده می باشد، و تخلص او (تقی) و احیاناً شرعی زاده بوده است.
وی در مسجد مرقد مطهر سید اسماعیل نوادة امام زین العبدین (ع) در جای پدرش اقامة جماعت می­کرد، ودر جمع کردن اخبار وآثار وارده دربارة حضرت مهدی (ع) بسیار اهتمام داشت.
البته باید گفت از خط خوبی نیز برخوردار بوده است.


__________________
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
شیخ محمد باقر زند کرمانی
عالم فاضل فقیه واعظ مجتهد برجسته از شاگردان مرجع عالیقدر تشیع عبدالکریم حائری مؤسس حوزة علمیه قم و از روحانیون آگاه به علوم جدید و آشنا به چند زبان خارجی بود. وی نماز عید فطر را با جمعیت زیادی از نمازگزاران در مصلی تخت فولاد برگزار می نمود. ایشان باعث و بانی خدمات اجتماعی ارزشمندی همچون تأسیس بیمارستان عسگریه در شهر اصفهان بود. از جمله‌ آثار او می توان به الف) رسالة استدلالی در احکام آبها ب) الفیوزات الامعه ج) امارة الولایه د) رسالة در تاریخچة نفت اشاره نمود. سرانجام وی به سال 1389هـ .ق درگذشت و در تخت فولاد در تکیه ای که بعد ها به نام وی نام گذاری گردید دفن شد.
مجموعه تاریخی، فرهنگی و مذهبی تخت فولاد
__________________
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
سید مصلح الدین مهدوی
سید مصلح الدین مهدوی فرزند سید محمد تقی ملقب به سید شهاب الدین نحوی مهدوی در بامداد پانزدهم محرح الحرام 1334 ق در خاندان گرانقدر و اهل فضل و تقوا متولد شد پدرش سید شهاب الدین از علمای پرهیزکار زمان و ادیبی برجسته بود.
وی در 6 سالگی از نعمت وجود پدر محروم شد و به وسیله مادرش که دختر علامه فقیه آخوند ملا محمد حسین کرمانی و زنی فاضله بود تربیت شد. دوره تحصیلات ابتدایی را در مدارس جدید « اقدسیه » و « گلبهار » گذراند و همزمان با تحصیل علوم جدید، با اشتیاق به کسب علوم و معارف اسلامی به مدارس علمیّه روی آورد.صرف و نحو ، معانی و بیان و فقه و اصول را در این مدارس فراگرفت و سیوطی و مغنی و مطوّل را از محضر آقا محمد علی میرزا معلم حبیب آبادی فراگرفت و آشنایی مصلح الدین با این رجالی و مورخ برجسته وی را علاقمند به تاریخ و رجال ساخت.
از دیگر استادان وی باید به سید محمد حسین شوندی، مولی محمد همامی ، آیت الله میر سید حسن مدرس میر محمد صادقی، حاج میرزا محمدباقر امامی، حاج شیخ محمد علی کرمانی،شیخ محمد حسن قاضی عسگر و کمال الدین خوانساری در اصفهان وشیخ محمد حسین فاضل تونی و آیت الله سید محمد کاظم عصار در تهران اشاره کرد.
بنا به نوشته خود در زندگی نامه اش به دریافت اجازه اجتهاد از محضر چند تن از بزرگان و مجتهدان شده که از جمله آنها آیات عظام مرعشی نجفی، شیخ آقا بزرگ تهرانی، حاج شیخ محمد باقر کمره ای، شیخ محمدعلی عراقی، سید ضیاء الدین علامه ، علامه فانی و محقق گرانمایه حاج سید محمد علی روضاتی می باشند. وی همچنین از جلسات درس آیات عظام میلانی و شیرازی در مشهد مقدس بهره مند گردیده است.
این محقق گرانمایه بیش از سی سال از عمر شریف خود را با شور و اشتیاق فراوان و پشت کار وصف ناشدنی در راه تعلیم و تربیت صرف نمود و در دبیرستانهای اصفهان و تهران اشتغال به تدریس داشت و پس از بازنشستگی به تحقیق و تألیف پرداخت و آثار ارزشمند متعددی در بارۀ امامان شیعه، دانشمندان، شخصیت های علمی و فرهنگی جهان تشیع و فرهنگ و ادب و هنر اصفهان از خود به یادگار گذارده که بالغ بر 25 اثر از آثار وی به زیور طبع آراسته گردیده که از جملۀ آنها:
ابطال الصفا، ارمغان اصفهان، بیان المفاخر، تاریخچه شهر سامراء، تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دو قرن اخیر، تذکره الشعرای اصفهان، دانشمندان و بزرگان اصفهان یا تذکره القبور، سیر ی در تاریخ تخت فولاد، مزارات اصفهان، زندگی نامه حضرتین عسکریین(ع) ، زندگانی امام محمد باقر (ع) ، زندگی نامه علامه مجلسی ، محیط ادب و... می باشد.
به جز آثار چاپ شده بنا به نوشته خودشان بالغ بر چهل و پنج کتاب و مقاله دیگر تألیف نموده اند که هنوز به زیور چاپ آراسته نگردیده است. از جمله :
امامزاده­های اصفهان و توابع، اصفهان یا دارالعلم شرق ( دردست چاپ)، تاریخ کاظمین، فدک و سیر تاریخی آن و... .
این مورخ و محقق عالیقدر پس از عمری پر برکت توأم با اخلاق حمیده و سماحت و بزرگواری که به راه تعلیم و تربیت و تحقیق و تألیف در حوزه فرهنگ و تاریخ اسلام طی شد سرانجام در چهارم تیر ماه 1374 شمسی برابر با 26 محرم الحرام 1416 قمری چشم از جهان فانی فرو بست و در مزار مقدس تخت فولاد تکیه خانوادگی مهدوی به خاک سپرده شد. روانش شاد و راهش پر رهرو باد.
__________________
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
آقا سید رضی الدین محمد حسینی شیرازی
عالم جلیل و فقیه مفسر آقا سید رضی الدین حسینی شیرازی فرزند محمد تقی از اعاظم علما و فقها و مفسرین برجسته عصر صفوی می باشد.
این عالم ربانی در حوزه اصفهان از محضر اساتید برجسته همچون شیخ حر عاملی، ملا محسن فیض کاشانی، شیخ صالح بن عبدالکریم بحرانی، شیخ قاسم بن محمد کاظم و عبدالعلی حویزی بهره مند گردید و به دریافت اجازه اجتهاد از جانب این بزرگان نائل آمد.
وی پس از تکمیل علوم و معارف دینی به تدریس علوم دینی پرداخت و سالها به این امر اشتغال داشت. آقا سید رضی از، ائمه جماعت مسجد جامع عباسی ( مسجد امام فعلی ) بوده است .
این فقیه برجسته آثار متعددی در فقه و اصول و تفسیر مکاشفات نگاشته است از جمله « جامع الکلام فی مسائل الحرام» به عربی، تفسیر« نور الانوار و مصباح الاسرار» که این اثر هم به عربی می باشد که پس از ایراد دوازده مقدمه ، تفسیر آیات آغازنموده است و در ذیل هر آیه به مباحث قرائت ترکیب اقوال و روایات را به ترتیب آورده است. این تفسیر که از تفاسیر مأثوره به شمار می رود یک نوع تفسیر فرجی تلفیقی می باشد. که در چهار جلد بزرگ تألیف شده است. از این تفسیر یک نسخه از آن در کتابخانه آستان قدس رضوی و یک نسخه در کتابخانة گلپایگانی موجود است که یک کپی هم در کتابخانه تخت فولاد نگهدار می شود.
صاحب تراجم الرجال می گوید: که بر تفاسیر او در مقام معرفی وی نوشته اند چنین آمده : « عالم فاضل محقق جلیل عظیم المنزله، زاهد پرهیزگار از مدرسین و امام جماعت..............
سرانجام این عالم ربانی و فقیه صمدانی به سال 1113 ﻫ . ق در اصفهان وفات یافت و در تخت فولاد به خاک سپرده شد و مردم اصفهان اعتقاد خاصی به زیارت قبر وی دارند و برای برآورده شدن حاجاتشان به این مزار متوسل می شوند.
__________________
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
رجبعلی گلزار
از اساتید فن شعر و ادب و شاعر معروف اصفهانی و صاحب دیوان اشعار است.
در مطلع دیوان اشعارش این شعر نوشته شده است.
مرتب کردم این دیوان به نام احمد و آلش
که تا گردد شفاعت خواه در روز شمار از من

مگر خواننده روزی به خیر از من کند یادی
مگر آیندگان گیرند وقتی اعتبار از من

در این دیوان که گلزاری است گلزار از گل آکنده
فکندم عکسی از خود تا بماند یادگار از من

امید است از دعای خیر نیکان در صف محشر
بشوید گرد عصیان ابر لطف کردگار از من
بر روی سنگ قبرش غزلی با مطلع ذیل حک شده است:
چو بلبل این همه افغان و آه از آن دارم
که مرغ قدسم و در خاک آشیان دارم

وی در سال 1366هـ .ق فوت نمودند و او را در تکیه ای که بعدها به نام خودش معروف شد دفن کردند.
مجموعه تاریخی، فرهنگی و مذهبی تخت فولاد

__________________
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------
حاج آقا محمد مقدس
حاج آقا محمد مقدس ( اصفهانی ) فرزند حجة الاسلام « سید عبدالحسین مقدس» « ره» در سال 1304 ق در اصفهان متولد شد و دور دوران تحصیل خود را در اصفهان و قم و نجف اشرف نزد علمای بزرگ به پایان رسانید و با اخذ اجازه از اساتید معظّم « نجف» به اصفهان مراجعت کرد.
پاکدامنی ، تقدس و فضایل آن جناب به طوری در اصفهان شایع شد که اهالی با اردات خالص از حضورش تقاضا کردند به ارشاد و اقامه جماعت بپردازد.
در ده سال آخر عمر پر برکتش ،به امر مرحوم آیه الله العظمی آقای بروجردی (قدس سره) برای رسیدگی به وضع تحصیل طلاب علمیه قم به آن سرزمین مقدس مهاجرت فرمود.
سپس به سبب تقوی و کیاستی که در این راه نشان داد، مأمور تفقد از حال نیازمندان و بیماران و گرفتاران و از محصلین و دانشجویان و امثال آنها نیز گردید آن مرحوم همچون پدر غمخوار با نهایت زهد وصداقت این مأموریت را انجام می داد.
سرانجام در سال 1378 ق بیمار شد و پس از عمل جراحی با ملکوتیان دمساز گردید.
آن بزرگوار دارای ذوقی سر شار و سلیقه ای بس عالی بود به تدریج به جمع آوری گلهای باغ علم همّت گماشت، ودر زادگاه خود باغستانی مشتمل بر هرگونه شجر و ثمری از علوم و فنون تشکیل داد.
هر زمان که به اصهان مراجعت می فرمود نواقص آن را تکمیل می کرد ، تا کتابخانه ای بالغ بر دو هزار جلد کتاب خطّی و چاپی شامل انواع مجلّات زبده و کتب علمی عربی و فارسی فراهم شد. بنا بر وصیّت آم مرحوم، برادر ارجمندش مرحوم ثقة الاسلام حاج آقا حبیب مقدس (ره) تمام آنها را در اختیار مرحوم آیه الله العظمی آقای بروجردی (ره) قرار داد تا ب کتابخانه اعظم شهر مقدّس قم ودر قفسه مخصوص منتقل گردد.


__________________
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
معمارى تکیه کازرونی
طرح بقعه در سال 1336ه.ق. توسط تاجر خوشنام و نیکوکار حاج محمّدحسین کازرونى ریخته شد و با معمارى آقا سیّد میرزا درب‏امامى اجرا و احداث گردید و بعد از دفن مرحوم گزى یعنى سه سال بعد در این بقعه، بناى تکیه و بقعه به اتمام رسید.

بقعه
بقعه شامل یک پلان هشت‏ضلعى است که بر روى سکویى به ارتفاع 55 سانتى‏متر در وسط تکیه قرار گرفته است. بناى بقعه به صورت هشت‏ضلعى متساوى با پنجره‏هاى مشبک آجرى مى‏باشد که عرض هریک برابر با 325 سانتى‏متر است واندازه‏ى هریک از اضلاع هشت‏ضلعى ایوان بقعه 520 سانتى‏متر و ارتفاع دیوارهاى بقعه از کف ایوان بقعه تا لب بام 455سانتى‏متر است. در ورودى بقعه نیز در سمت شمالى آن واقع شده است که اندازه‏ى این در 130 سانتى‏متر عرض و 270 سانتى‏مترطول مى‏باشد.در داخل بقعه 7 شاه‏نشین متساوى وجود دارد که در هریک از آنها قبورى قرارگرفته‏اند، عرض شاه‏نشین‏ها 170 سانتى‏متر و ارتفاع آنها 350


بقعه تکیه کازرونى
دیوارهاى این شاه‏نشین وظیفه‏ى مهمّ تحمّل بار گنبد را انجام مى‏دهند. ارتباط دیوارها با گنبد این بقعه توسط کاربندى‏ها صورت مى‏گیرد که این نوع پوشش نیز به نوبه‏ى خود وظیفه تحمّل بار سنگین گنبد را نیز به عهده دارد. تنها تزیین روى گنبد وکاربندى‏ها عبارتند از: چند ردیف کاشى فیروزه‏اى بر روى آن است که در یک ردیف از ابتداى زیر گنبد شروع و تا نقطه مرکزى گنبد ادامه مى‏یابد، عنصر اصلى تزیین گنبد آجرهاى سنّتى با ملاط گچ است. ارتفاع بقعه از کف تا زیر گنبد 6 متر است. از مشاهیر مدفون در این بقعه مى‏توان میرزا محمدهاشم کلباسى، میرزا محمدمهدىکازرونى، فرزند حاج محمدحسین، سیّد مرتضى خراسانى، سیّد سیّد محمدباقردرچه‏اى، سیّد مهدىدرچه‏اى، شیخ عبدالکریم گزى، شیخ محمدحسن عالم نجف‏آبادى، و شیخ اسماعیل معزّى را نام برد. اتاق حاج ملاّ حسین‏علىصدّیقین در ضلع جنوبى بقعه، اتاقى با پلان مستطیلى شکل وجود دارد که بالاترینموقعیت مکانى را در این اتاق به خود اختصاص داده است. اتاق بدون هیچ‏گونه تزیینات هنرى داراى چند کتیبه از جمله آیه‏الکرسى، زیارت عاشورا، زیارت وارث، زیارت اهل قبور مى‏باشد که بر دیوارهاى آن نقش بسته است. تعداد سیزده قبر در ایناتاق قرار دارد که برخى مشاهیر آن عبارتند از:
سیّد محمود موسوى درب‏امامىدرب‏امامى ، شیخ محمدباقرصدّیقین، ، شیخ ملاّ حسین‏على
صدیقین، شیخ محمدباقرفقیه‏ایمانى، ، شیخ هبه‏اللّه هرندى، و حسین منتصرمیرزا.
آرامگاه آیت الله صدیقین و بزرگان مدفون در جوارش
اتاق صدیق‏الاطبأء
در کنار اتاق مرحوم صدیقین، حجره‏ى دکتر سیّد محمدصادق صدیق‏الاطبأء15 قرار گرفته است، تعداد پنج سنگ قبر در آن قرار دارد که همگى متعلّق به خاندان صدیق‏الاطبأء(صدیق لقمانى) بوده و در بیرون از اتاق نیز چندین نفر از این خاندان(در صحن تکیه) مدفونند.

اتاق خاندان بنکدار اتاق خاندان بنکدار
در ضلع غربى تکیه، اتاق بزرگى وجود دارد که اُرُسى آن نظر بیننده را به خود جلب مى‏کند و داراى دو هشتى ورودى است که گنبد مرکزى آن در آستانه ورودى اتاق قرار دارد، فضاى داخلى اتاق عبارت است از یک اتاق بزرگ با گنبد مرکزى و
اندرونى کنار آن که شش قبر از خاندان بنکدار در خود جاى داده است.