محله های اصفهان - قینان

در ابتدای کلامم در خصوص دو مسجد معروف محله قینان به نقل از کتاب مزارات اصفهان  نوشته سیّدمصلح الدین مهدوی مطالبی را نقل می کنم.

صفحه ۳۲۹ از کتاب

حسین آباد، مارنان، قِیّنان، فرح‌آباد، سعادت‌آباد و هزارجریب و... (قسمت جنوبی رودخانه زاینده‌رود).

قِیْنان(1) از مادی نایج سه سهم می‌برد و آن غیر از فینان (به فاء موحده) می‌باشد که از مادی نایج نیم سهم می‌برد. قینان بر وزن فنجان است.

ابومنصور پسر بزرگ امید در وصف مارنان و قینان می‌کوید:

«صَقیاً لِقَریة ماربانانَ اِلی               باب الْمدینهِ مَقسمُ الانهار

قَینان رَیّان اَنیق زاهـــر                   غَضَّ النّوائب جَنَة الزّوار»

(تاریخ اصفهان و ری، ص110)

در مسجد قینان علی المشهور قبر یکی از پیغمبران بنی‌اسرائیل (یا یکی از احبار آنان) قرار داشته که اکنون اثری از قبر ظاهر نیست و در سال‌های اخیر نام مسجد قینان را نیز تغییر دادند.(2)

در کتاب‌های تاریخ انبیاء علیهم‌السلام می‌نویسند که: قینان فرزندانوش بن شیث بن آدم ابوالبشر علیه‌السلام بوده که بعد از فوت پدر نبوت یافته و عمر زیادی کرده است. آیا قینان ماربین و قینان فرزند انوش بن شیث یک نفر است یا دو نفر معلوم نیست و احتمال تعدد بیشتر است. در هر حال معروف آن است که در اصفهان و مزار تخت فولاد و دیگر مزارات، قریب سیصدنفر از پیغمبران و احبار یهود مدفون می‌باشند که عموماً قبور آنان غیر معروف است.

..........................................................................................................................

1- قِیْنان اکنون در جنوب پل مارنان و شمال محله جلفا و حد فاصل خیابان نظر شرقی، سه راه نر و خیابان خاقانی و در شرق محله مارنان قرار دارد.

2- در محله قینان دو مسجد به نام قینان مشهور بوده است. یکی به نام مهدویه واقع در خیابان خاقانی کوچه مهدویه می‌باشد که منظور مرحوم مهدوی همین مسجد است. دیگر مسجد محمدیه واقع در خیابان نظر غربی کوچه قینان که اکنون تابلو آن به نام خلیفه سلطانی است.

صفحه ۳۳۹ از کتاب

امامزاده محمد(مارنان)

در محله مارنان، که گاهی آن جا را ماربانان گفته و نوشته‌اند و در زمان‌های گذشته از دهات اصفهان بوده و در جنوب غربی شهر در ناحیه برزرود قرار دارد و خیابان وحید از وسط آن می‌گذرد و از شمال به پل معروف مارنان و از جنوب به فرح‌آباد و از سمت مشرق به جلفا و حسین‌آباد و از سمت مغرب به قریه دستگرد خیار محدود است، در محل سه راه خیابان وجید و خیابان نظر غربی، امامزاده‌ای است به نام: شاهزاده محمد، از امامزادگان معتبر و مورد توجه و عنایت مردم دیندار و در عهد سلاطین صفویه بسیار معتبر و از مقابر بزرگان بوده است.

نسب امامزاده بر حسب مشهور، محمدبن زیدبنالحسن بن علی بن ابی‌طالب علیهم‌السلام می‌باشد. صحن امامزاده نسبتاً بزرگ و در اطراف آن جرات زیادی با درها و ارسی‌های مشبک عهد صفوی و در آن اطاق‌ها، قبور عده‌ای از مشاهیر عهد صفوی بود که متأسفانه در سال‌های اخیر از روی عدم توجه، آن همه آثار نفیس را خراب کرده و مدرسه جدید بنا کردند و ثابت شد که اولاد و اعقاب ائمه معصومین علیهم‌السلام همان‌گونه که در زمان حیات مظلوم بوده و آنان را دشمنان خاندان پیغمبراکرم اذیت و آزار می‌رسانیده و شهید می‌کردند قبور و مزارات آنان نیز به وسیله مدعیان دوستی آنان منهدم و خراب می‌شود. امامزاده دارای بقعه و ضریح نفیسی می‌باشد.

بعضی از منسوبین به این محل: در قرن سوم و چهارم هجری، جمعی از محدّثین اصفهان از این دهکده بوده‌اند [که عبارتند از:]

1- احمدبن تاجیکه [ماربانانی] از محدّثین، متوفی به سال 271هـ (ص123، جلد یکم، ذکر اخبار اصبهان).

2- احمدبن رستم ابوعلی ماربانانی اصفهانی، متوفی به سال 291هـ.ق. از مأمورین دستگاه سلطنت بوده است (ص264کتاب: آثار ملی اصفهان به نقل از ص79، جلد سوم، اللباب فی تهذیب الانساب).