پژوهش های باستان شناسی و کاوشهای علمی که در نقاط مختلف استان اصفهان از جمله تپه های سیلک کاشان (sialk ) انجام شده نشانگر این نکته است که استان اصفهان یکی از نخستین مراکز فرهنگی و محل زیست انسان پیش از تاریخ است .
قبل از ورود آریایی ها به این منطقه از هزاره پنجم پیش از میلاد مردمی غیر آریایی در این استان می زیسته اند که بدون شک بعدها در ساختار اجتماعی ، فرهنگی و حتی نژادی مهاجران آریایی تاثیر بسیار داشته اند .
ورود آریایی ها به فلات ایران از نیمه هزاره دوم پیش از میلاد آغاز شد و در نواحی گوناگون میهن جدید خود گسترده شدند .
تیره ای در ارمنستان و دامنه کوهستانهای گرجستان زندگی میکردند . شاه عباس صفوی پس از گشودن آن منطقه ، ارمنی ها را به منظور بازرگانی و رواج آن در ایران ، به ایران کوچانید و حدود 1800 خانوار ارمنی در جلفای اصفهان در جنوب زاینده رود اسکان داده شدند .
بیشتر مردم این تیره مسلمان میباشند و شماری زرتشتی نیز در میانشان وجود دارد . نیاکان آنان آریایی نژاد بودند که در گذشته های دور از دامنه کوهستان قفقاز عبور کرده اند و بسوی ایران و هندوستان از جمله استان اصفهان سرازیر شدند . بعضی از پژوهشگران معتقدند که نسبت این تیره به منوچهر پادشاه پیشدادی ایران میرسد و فرهنگ این مردم بین سده های 8 و 14 میلادی پیدا و گسترش یافته است .
این تیره در گذر زمان با مردمانی همچون عرب ، ترک ، مغول و … آمیخته و نژاد خالصی ندارند ، اما ایرانیانی که به آیین زرتشت مانده اند از این آمیختگی بدور بوده اند .
شماری خانوار از نژاد ایرانیان پیشین در داران و پیرامون آن سکونت دارند . مردم این تیره بیشتر آداب و رسوم زرتشتیان را نگاه داشته اند و حتی پاره ای از واژگان آنان همانند واژگان پیشین فارسی دری است . گروهی در روستای مشهد کاوه ، جمالو ، اورگان و بردشاه زندگی میکنند . آرامگاهی در روستای مشهد کاوه در جنوب داران وجود دارد که مردم محل آنرا آرامگاه کاوه آهنگر میدانند . مردم این تیره در زمان شاه عباس بزرگ به ایران آمدند . زبان آنان گرجی است و در فریدن و فریدونشهر و … پراکنده اند. بخشی از آنان مسلمان و بخشی هم مسیحی هستند .
در سال 585 قبل از میلاد نبوکه نصر ( بخت النصر ) پادشاه بابل به فلسطین تاخت و شهر اورشلیم را گشود و هزاران یهودی آنجا را به بابل فرستاد . کورش بزرگ هخامنشی در سال 540 قبل از میلاد پس از گشودن بابل به یهودیان آنجا آزادی داد و موافقت کرد به اورشلیم بازگردند . با این حال بسیاری از آنها به ایران مهاجرت کردند و در پیرامون شهر ها از جمله اصفهان پراکنده شدند . یهودی ها در اصفهان در کوی جوباره ساکن شدند و امروزه نیز در آنجا زندگی میکنند . مردم این تیره سرخ مو و سیاه چهره بودند که به مرور زمان در اثر دگرگونی آب و هوا ویژگیهای نژادی خود را از دادند .
برگرفته از روزنامه اصفهان زیبا 5 شهریور 86